Page 10 - •-- สมุดภาพกำแพงเพชร --•
P. 10
ื
ื
เมองไตรตรึงษ์ อำ�เภอเมืองกำ�แพงเพชร และเมอง
ี
ำ
ั
่
ู
โบร�ณทบ้�นคลองเมือง อ�เภอโกสมพีนคร ซึงตังอย่บนท ่ ี
้
่
ำ
้
เนินท�งฝั่งตะวันตกของแม่น�ปิง มีคูน�คันดินล้อมรอบ มีก�ร
ำ
้
ื
ี
พบโบร�ณวัตถุท่มีอ�ยุเก่�ถึงวัฒนธรรมทว�รวดีหรือเม่อร�ว
๑,๐๐๐ ปีม�แล้ว เช่น ลูกปัดแก้ว ชิ้นส่วนตะเกียงดินเผ� หิน
และแท่นบดย� ตะกรันจ�กก�รถลุงโลหะ ชิ้นส่วนพระพุทธรูป
ื
และเศษภ�ชนะดินเผ�ประเภทเน้อดินหรือแบบไม่เคลือบ โดย
เฉพ�ะช้นส่วนตะเกียงดินเผ�เป็นแบบท่พบโดยท่วไปต�ม
ั
ี
ิ
้
แหล่งชุมชนสมัยทว�รวดีในเขตภ�คกล�งลุ่มแม่นำ�เจ้�พระย�
และพบพระพุทธรูปสำ�ริดแบบหริภุญไชยในเขตเมืองโบร�ณ
บ้�นคลองเมือง หลักฐ�นดังกล่�วได้แสดงถึงก�รเป็นท่ตั้งชุมชน
ี
บนเส้นท�งคมน�คมโบร�ณระหว่�งบ้�นเมืองสมัยทว�รวดีใน
ี
ี
ท่ร�บลุ่มภ�คกล�งกับชุมชนโบร�ณท่อยู่ท�งเหนือในท้องท ่ ี
จังหวัดลำ�พูนหรือรัฐหริภุญไชย
ต่อม�วัฒนธรรมเขมรโบร�ณหรือวัฒนธรรมขอม
ำ
้
ได้แผ่กระจ�ยข้นม�ต�มลุ่มแม่น�ส�ข�ของแม่น�เจ้�พระย� เมืองไตรตรึงษ์ ชุมชนโบร�ณริมฝั่งตะวันตกของแม่น�ปิง
ึ
ำ
้
้
ำ
ตำ�บลไตรตรึงษ์ อำ�เภอเมืองกำ�แพงเพชร จังหวัดกำ�แพงเพชร
พื้นท่จังหวัดกำ�แพงเพชรไม่ปร�กฏร่องรอยศ�สน�ค�รใน (ภ�พจ�กพิพิธภัณฑสถ�นแห่งช�ติ กำ�แพงเพชร)
ี
วัฒนธรรมเขมรโบร�ณ แต่มีร�ยง�นก�รพบเศษภ�ชนะดินเผ�
เนื้อแกร่งแบบเขมรโบร�ณ และพระพุทธรูปทรงเคร่องในศิลปะเขมรโบร�ณหรือศิลปะลพบุร ี
ื
ในบริเวณเมืองโบร�ณบ้�นสระต�พรหม อำ�เภอข�ณุวรลักษบุรี แม้จะไม่ปร�กฏหลักฐ�นก�รสร้�ง
เมืองหรือศ�สน�ค�รแบบวัฒนธรรมเขมรโบร�ณในพื้นที่จังหวัดกำ�แพงเพชรอย่�งชัดเจน แต่มี
คว�มเป็นไปได้ว่�พื้นท่จังหวัดกำ�แพงเพชรเป็นท�งผ่�นของวัฒนธรรมเขมรโบร�ณจ�กลุ่มแม่นำ� ้
ี
้
ำ
เจ้�พระย�ขึ้นไปยังลุ่มแม่น�ยมในเขตจังหวัดสุโขทัย ดังปร�กฏหลักฐ�นปร�งค์เข�ปู่จ�ซึ่งเป็น
ี
ศ�สน�ค�รแบบเขมรโบร�ณ ก่อด้วยอิฐ ศิลปะเขมรแบบบ�ปวน อ�ยุร�วพุทธศตวรรษท่ ๑๖-๑๗
ี
ในท้องท่อำ�เภอคีรีม�ศ จังหวัดสุโขทัย ซึ่งอยู่ไม่ห่�งจ�กจังหวัดกำ�แพงเพชรเท่�ใดนัก และอยู่ใน
แนวถนนพระร่วง ซึ่งเป็นเส้นท�งโบร�ณที่เชื่อมจ�กเมืองสุโขทัยม�ยังเมืองกำ�แพงเพชร
ี
ี
ถนนพระร่วงถือเป็นหลักฐ�นสำ�คัญในพื้นท่จังหวัดกำ�แพงเพชรท่แสดงให้เห็นเส้นท�ง
คว�มสัมพันธ์ระหว่�งเมืองสุโขทัยซึ่งเป็นศูนย์กล�งก�รปกครองของรัฐสุโขทัยกับบ้�นเมืองใน
ี
ื
่
่
ุ
ื
ลมแมน�ปงในเขตจังหวดก�แพงเพชร ซึงมเมองนครชุม เมองก�แพงเพชร เมองไตรตรงษ์ และ
ำ
ื
ึ
ำ
้
่
ั
ิ
ำ
ำ
เมองคณฑ เป็นเมองส�คญ ในเขตเมองดงกล่�วม�นล้วนแต่มโบร�ณสถ�นและโบร�ณวตถท ี ่
ี
ื
ั
ื
ี
้
ั
ั
ี
ุ
ื
เป็นศิลปะสุโขทัยปร�กฏอยู่ภ�ยในเขตเมืองทั้งสิ้น
้
ระยะแรก รัฐสุโขทัยมีก�รสถ�ปน�ศูนย์กล�งก�รปกครองพื้นที่บริเวณสองฝั่งแม่น�ปิง
ำ
ในเขตจังหวัดกำ�แพงเพชรในรัชสมัยพระมห�ธรรมร�ช�ลิไทย ข้อคว�มในจ�รึกสุโขทัยหลักท่ ๓
ี
(จ�รึกนครชุม) ซึ่งพบที่วัดพระบรมธ�ตุ พระอ�ร�มหลวง อำ�เภอเมืองกำ�แพงเพชร ระบุว่� เมื่อ
พ.ศ. ๑๙๐๐ พระมห�ธรรมร�ช�ลิไทยได้เสด็จม�สถ�ปน�พระศรีรัตนมห�ธ�ตุและปลูกต้นพระศร ี
มห�โพธิ์ ซึ่งได้ม�จ�กลังก�ทวีปไว้ท่กล�งเมืองนครชุม ซึ่งสันนิษฐ�นว่�เมืองนครชุมคือ
ี
้
้
ี
ำ
เมืองโบร�ณท่มีคูน�คันดินล้อมรอบและอยู่ติดกับฝั่งตะวันตกของแม่น�ปิงริมคลองสวนหม�ก
ำ
ั
ี
และพระศรีรตนมห�ธ�ตุท่ทรงสถ�ปน�นั้นก็คือพระบรมธ�ตุเจดีย์ภ�ยในวัดพระบรมธ�ต ุ
ี
ี
พระอ�ร�มหลวงในปัจจุบัน เมืองนครชุมน่�จะเป็นเมืองท่มีบทบ�ทสำ�คัญในแถบน้ม�ก่อน
นอกจ�กนี้ พระมห�ธรรมร�ช�ลิไทยยังทรงประดิษฐ�นรอยพระพุทธบ�ทจำ�ลองไว้บนยอดเข�
น�งทอง เมืองบ�งพ�น ปัจจุบันอยู่ในเขตอำ�เภอพร�นกระต่�ย
8 สมุดภาพก�าแพงเพชร
