Page 8 - •-- สมุดภาพกำแพงเพชร --•
P. 8
พี่ช�ยของพะโป้ม�บูรณะ โดยรวมเจดีย์เก่� (ยอดพุ่มข้�ว ทำ�ด้วยไม้สักลวดล�ยแปลก ใครจะแต่งง�นจะต้องม�
ื
บิณฑ์) เป็นพระเจดีย์ใหญ่องค์เดียว ทรงได้รับตำ�น�น ยืมไปแต่งเรือนหอเป็นธรรมเนียม เม่อคณะทำ�ง�นไปถึง
ื
เร่องพระพิมพ์กำ�แพงเพชรจ�กน�ยชิตมห�ดเล็ก กล่�ว อำ�เภอพร�นกระต่�ย ได้สอบถ�มเรื่องนี้ จึงพบว่�กระจก
ถึงตำ�น�นพระพิมพ์ ตำ�น�นเมืองกำ�แพงเพชร พิจิตร ท่เห็นในภ�พฝีพระหัตถ์น้นห�ไม่พบ พบแต่กระจกอีก
ี
ั
พิษณุโลก ฯลฯ ฝีมือ แต่ก็ง�มแปลกต�ไม่แพ้กัน จึงได้ถ่�ยภ�พม�ตีพิมพ์
้
ั
กรณีเสดจคลองสวนหม�กนัน ต่อม�ภ�ยหลง เป็นหลักฐ�นไว้
็
ื
ม�ลัย ชูพินิจ (พ.ศ. ๒๔๔๙-๒๕๐๖) คนบ้�นสวนหม�ก ผู้สนใจประวัติศ�สตร์โบร�ณคดีควรอ่�นเร่อง
เจ้�ของน�มแฝง เรียมเอง แม่อนงค์ และน้อย อินทนนท์ เท่ยวเมืองพระร่วงอย่�งละเอียด และห�กมีใครจัดภ�พ
ี
ื
ี
ได้เขียนนิย�ยเร่องทุ่งมห�ร�ช โดยอ�ศัยเค้�จ�กเหตุก�รณ์ ทำ�แผนท่ต�มรอยเสด็จทุกๆ จุดให้อ่�นง่�ยๆ ก็จะเป็น
รัชก�ลที่ ๕ เสด็จบ้�นสวนหม�กนั่นเอง ประโยชน์ม�ก
ั
จ�กวัดพระบรมธ�ตุนครชุม พระบ�ทสมเด็จ ในส่วนผู้เขียนเอง ได้ไปกำ�แพงเพชรคร้งแรกๆ
พระจุลจอมเกล้�เจ้�อยู่หัวได้เสด็จไปยังท้�ยเมืองใหม่ เมื่อ พ.ศ. ๒๕๒๑ และ ๒๕๒๒ ยังทันเห็นบ้�นไม้สวยๆ
ี
ในตอนน้เองท่ทรงกล่�วถึงด�บสำ�คัญหรือ ของกำ�แพงเพชรหล�ยหลัง บ้�นเหล่�น้มักมีช�นน่งข้�ง
ี
ั
ี
ั
ั
พระแสงร�ชศสตร�ของก�แพงเพชรว่� หลวงพิพิธอภย หน้�อย่�งบ้�นที่จังหวัดต�ก กำ�แพงเพชรในสมัยนั้นสงบ
ำ
ึ
ี
บุตรพระย�กำ�แพงเพชร (อ้น) นำ�ด�บฝักทองซ่งพระบ�ท และมีเสน่ห์ แม้ปัจจุบันกำ�แพงเพชรก็ยังเป็นเมืองท่น่�อยู่
สมเด็จพระพุทธยอดฟ้�จุฬ�โลก รัชก�ลท่ ๑ พระร�ชท�น มีทิวทัศน์สวยง�ม และผู้คนมีคว�มอ�รีอ�รอบ
ี
ี
ั
ให้พระย�กำ�แพงเพชร (นุช) เป็นบำ�เหน็จเมื่อไปทัพแขก ในก�รรวบรวมภ�พเพื่อจัดพิมพ์คร้งน้ คณะ
แล้วตกม�แก่พระย�กำ�แพงเพชร (น�ก) กับลูกหล�นผู้สืบ ทำ�ง�นได้รับคว�มร่วมมือจ�กช�วกำ�แพงเพชรเป็นอย่�งดี
เชื้อส�ยต่อๆ กันม�จนถึงหลวงพิพิธอภัย มีผู้ให้คว�มร่วมมือนำ�ภ�พม�ให้ก็อปปี้เป็นจำ�นวนม�ก บ�งแห่ง
ี
ทรงพิเคร�ะห์ดู เห็นว่�เป็นด�บพระร�ชท�นจริง เช่นท่นครชุมหรือตล�ดคลองสวนหม�ก ผู้รับผิดชอบ
ทรงเห็นว่�เมืองน้ยังไม่มีพระแสงสำ�หรับเมือง กับไม่ได้ คือน�ยไพฑูรย์ ใจผ่อง เจ้�หน้�ท่เทศบ�ลตำ�บลนครชุม
ี
ี
เตรียมม� จึงพระร�ชท�นด�บเล่มนี้ไว้ “เปนพระแสง ได้จัดทำ�แบบฟอร์มรับส่งภ�พอย่�งเป็นระเบียบเรียบร้อย
ส�ำหรับเมือง ให้ผู้ว่ำรำชกำรรักษำไว้ส�ำหรับใช้ในกำร หนังสือสมุดภ�พกำ�แพงเพชร ไม่ได้รวมแต่
พระรำชพิธี” ทรงถ่�ยรูปพวกตระกูลเก่�เมืองกำ�แพงเพชร ภ�พถ่�ยอย่�งเดียว ห�กยังได้ลงภ�พข้�วของที่น่�สนใจ
๕ ชั่วคน แล้วเสด็จไปวัดคูย�ง พระร�ชท�นน�มถนนว่� ของกำ�แพงเพชรด้วย ตั้งแต่พระแสงร�ชศัสตร� พระพุทธ
ถนนร�ชดำ�เนิน แล้วเสด็จกลับลงม�ยังนครสวรรค์ เป็นอัน นวร�ชบพิตร ตู้ล�ยรดนำ� เทวรูป ข้�วของสำ�คัญใน
้
หมดพระร�ชนิพนธ์ (ดูภ�พถ่�ยฝีพระหัตถ์ได้จ�กหนังสือ พิพิธภัณฑสถ�นแห่งช�ติ กำ�แพงเพชร หรือข้�วของ
ชื่อ เสด็จประพ�สต้น ร.ศ. ๑๒๕ แจกในง�นพระร�ชท�น สำ�คัญต�มวัด เช่นกระจกแต่งง�นที่อำ�เภอพร�นกระต่�ย
เพลิงศพน�ยภ�ว�ส บุนน�ค พ.ศ. ๒๕๔๗) เป็นต้น
หลังจ�กพระบ�ทสมเด็จพระจุลจอมเกล้�เจ้�อยู่หัว สุดท้�ยนี้ คณะทำ�ง�นจึงขอขอบคุณผู้ว่�ร�ชก�ร
เสด็จประพ�สกำ�แพงเพชรใน พ.ศ. ๒๔๔๙ แล้ว ต่อม� จังหวัดกำ�แพงเพชร ที่เห็นคว�มสำ�คัญของก�รทำ�สมุดภ�พ
ใน พ.ศ. ๒๔๕๐ พระบ�ทสมเด็จพระมงกุฎเกล้�เจ้�อยู่หัว ขอบคุณคณะสงฆ์และช�วกำ�แพงเพชรทุกคนท่มีส่วนร่วม
ี
็
รัชก�ลที่ ๖ เมื่อครั้งยังเปนสย�มมกุฎร�ชกุม�ร ก็ได้เสด็จ ในก�รจัดพิมพ์หนังสือเล่มนี้ ทำ�ให้ได้หนังสือประมวลภ�พ
ื
ม�ยังกำ�แพงเพชร ทรงบันทึกเรื่องกำ�แพงเพชรไว้ในพระ อย่�งดี ร�ยช่อของทุกท่�นจะปร�กฏอยู่ท้�ยเล่มเป็นอนุสรณ์
ร�ชนิพนธ์เรื่อง เที่ยวเมืองพระร่วง ไว้อย่�งยืดย�วตั้งแต่ แท้ที่จริงแล้ว ภ�พเก่�ของกำ�แพงเพชรยังมีอีกม�ก ทั้งที่
บทที่ ๑ ทรงกล่�วว่�ได้เคยเสด็จประพ�สเมืองนี้ครั้งแรก จำ�เป็นต้องหยิบออกเพร�ะเกินหน้�กระด�ษและที่ยัง
ุ
ำ
ี
่
้
เมื่อ พ.ศ. ๒๔๔๘ (คร�วเสด็จไปเชียงใหม่) ไมไดไปบนทก จึงหวงว�จะมก�รท�สมดภ�พก�แพงเพชร
ำ
ั
่
ั
ึ
วันหน่ง ได้เสด็จไปยังบ้�นพร�นกระต่�ย ทรง อีก
ึ
ทอดพระเนตรและถ่�ยรูปกระจกหอบ่�วส�วของน�ยม�ก เอนก นาวิกมูล
ผู้ใหญ่บ้�นซ่งสืบเช้อส�ยม�จ�กช�วเมืองเชียงร�ย กรอบ วันจันทร์ที่ ๒๕ กรกฎ�คม พ.ศ. ๒๕๖๕
ึ
ื
6 สมุดภาพก�าแพงเพชร
