Page 10 - :: สมุดภาพชัยภูมิ ::
P. 10
พื้นภูมิเมืองชัยภูมิ
ิ
ในประวัติศาสตร์ท้องถ่นชัยภูมิ หากเอ่ยถึง วัฒนธรรมของอาณาจักรเขมรโบราณในช่วงพุทธศตวรรษ
ั
“พระภักดีชุมพล” หรือ “เจ้าพ่อพญาแล” แล้วน้น ที่ ๑๖ - ๑๘ เช่นกัน โดยศิลปวัฒนธรรมของอาณาจักร
ิ
เชื่อว่าหลายคน โดยเฉพาะชาวจังหวัดชัยภูมิและจังหวัด เขมรโบราณมักปรากฏเป็นปราสาทหิน ส่งก่อสร้างและ
ี
ใกล้เคียงย่อมรู้จักเป็นอย่างดีในฐานะผู้น�าท่เป็นจุด สถาปัตยกรรมเมืองโบราณ เช่น ปรางค์กู่บ้านหนองบัว
�
ศูนย์รวมจิตใจและจิตวิญญาณในการเคารพบูชา เป็น อาเภอเมืองชัยภูมิ ปรางค์กู่บ้านหนองแฝก อ�าเภอ
ี
ี
สิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่ชาวบ้านให้ความเคารพนับถือ เป็นท่พึ่ง บ้านแท่น และในเขตพื้นท่เทศบาลเมืองชัยภูมิยังม ี
้
�
ี
ยามเดือดเนื้อร้อนใจและยามเจ็บไข้ได้ป่วย แต่ในดินแดน ร่องรอยของบารายหรือสระนาขนาดใหญ่ท่ขุดข้นโดย
ึ
ี
ี
ี
จังหวัดชัยภูมิภายใต้เส้นเขตแดนท่แบ่งสันกันในปัจจุบัน ใช้วัสดุศิลาแลงกรุขอบสระเป็นรูปส่เหล่ยมผืนผ้าเพื่อ
ั
�
น้น หาได้มีเพียงเจ้าพ่อพญาแลไม่ หากยังมีบุคคล ให้ประชาชนได้ใช้ในการดารงชีวิตประจ�าวันและเพื่อ
�
ี
�
ี
ื
สาคัญอ่นๆ ท่มีสถานะและประวัติศาสตร์ท่สาคัญไม่แพ้กัน การชลประทาน จึงถือได้ว่าดินแดนเมืองชัยภูมิแห่งน ี ้
เช่น พระยาไกรสีหนาท เจ้าเมืองภูเขียว และพระยานรินทร์ เป็นพื้นท่หลากหลายผู้คน หลากหลายเช้อชาติ หลากหลาย
ี
ื
ี
เจ้าเมืองส่มุม (จัตุรัส) บุคคลสาคัญเหล่านี้ล้วนแล้ว เผ่าพันธุ์ และหลากหลายวัฒนธรรมท่ผลัดเปล่ยนหมุนเวียน
ี
�
ี
แต่เป็นผู้น�าเมืองและผู้คนในยุครัฐจารีตท่เกิดข้นก่อน อาศัยทับซ้อนกันอยู่ทั้งในด้านของพื้นที่และเวลา
ี
ึ
ี
รัฐสมัยใหม่ในช่วงพุทธศตวรรษท่ ๒๔ ซึ่งภายหลัง เมออาณาจักรเขมรโบราณเสอมอานาจลงใน
ื
�
่
่
ื
ี
เมืองเหล่านถูกลดบทบาทลงในยุครัฐราชการสมัยใหม่ พุทธศตวรรษท่ ๑๘ เชื่อว่าผู้คนในพื้นท่เมืองชัยภูมิท ่ ี
้
ี
ี
และรวมมาเป็นจังหวัดชัยภูมิในเวลาต่อมา รับอิทธิพลทางศาสนาและวัฒนธรรมของอาณาจักร
ึ
ในยุคแรกเร่มก่อนการเกิดข้นของเมืองเหล่าน เขมรโบราณยังคงอาศัยอยู่ เป็นคนพื้นถ่นและยังคง
ี
ิ
้
ิ
ี
ั
ี
ิ
กล่าวได้ว่าท้องถ่นชัยภูมิเป็นพื้นท่ท่มีผู้คนอาศัย มีวิถีชีวิตขนบธรรมเนียมประเพณีด้งเดิม สังเกตได้จาก
ี
ผลัดเปล่ยนหมุนเวยนตามกาลเวลา ในพื้นท่จังหวัด ชุมชนเลี้ยงช้างต่างๆ ที่ใช้ภาษากลุ่มเขมร ภาษากูย
ี
ี
ิ
ี
ั
ชัยภูมิน้มีการค้นพบหลักฐานการต้งถ่นฐานหรือ ในพิธีกรรม จนกระทั่งการมาถึงของอิทธิพลและ
ี
ท่อยู่อาศัยของผู้คนตั้งแต่ยุคก่อนประวัติศาสตร์ เช่น การอพยพของผู้คนในสมัยอาณาจักรศรีสัตนาคนหุต
แหล่งภาพเขียนสีถ�้าขาม อ�าเภอคอนสาร และสืบเนื่อง ล้านช้างร่มขาวหรืออาณาจักรลาว ซึงเป็นอาณาจักร
่
้
ั
ี
�
มาถึงสมัยทวารวดี ซึ่งเป็นยุคท่รับอิทธิพลทางศิลปะ ของชนชาติลาวที่ต้งอยู่ในแถบลุ่มแม่นาโขง ซึ่ง
ี
และวัฒนธรรมจากอินเดย แหล่งอารยธรรมท่สาคัญ ได้สถาปนาข้นในปี พ.ศ. ๑๘๙๖ รัชสมัยสมเด็จ
ึ
ี
�
ของภูมิภาคเอเชีย มาผสมผสานกับความเชื่อของคน พระเจ้าฟ้าหล้าธรณีศรีสัตนาคนหุตมหาราช (พระเจ้า
พื้นเมืองในช่วงพุทธศตวรรษที่ ๑๒ - ๑๖ ในช่วงเวลานี้ ฟ้างุ้ม) โดยมีศูนย์กลางที่เมืองหลวงพระบาง และ
�
ี
ชุมชนต่างๆ ในพื้นท่บริเวณจังหวัดชัยภูมิ เร่มมีการ ได้ขยายขอบเขตอานาจลงมาที่บริเวณพื้นท่บาง
ิ
ี
ใช้แผ่นหินขนาดใหญ่มีลักษณะเป็นใบเสมาแกะสลัก ส่วนทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย
ภาพเล่าเร่องวิถีชีวิตและความเชื่อของคนในท้องถ่น จึงสันนิษฐานว่าพื้นที่จังหวัดชัยภูมิส่วนหน่งอยู่ภายใต้
ิ
ื
ึ
�
ซ่งปรับเปล่ยนและสืบทอดมาจากความเช่อของผู้คน อานาจของราชสานักล้านช้างมาตั้งแต่ระยะเวลาดังกล่าว
ื
ี
�
ึ
ี
ยุคก่อนประวัติศาสตร์ท่นับถือหินตั้งเป็นส่งศักด์สิทธิ แล้ว ดังปรากฏความในนิทานขุนบรมราชา ที่กล่าวถึง
์
ิ
ิ
โดยใบเสมาเหล่าน้พบได้ในหลายแหล่งโบราณคด ด่านสามหมืนทีถูกควบคมโดยเจ้าเมืองหนองบวและ
ุ
่
่
ั
ี
ี
�
ี
สาคัญ เช่น บ้านกุดโง้ง อ�าเภอเมืองชัยภูมิ บ้าน เมืองซายขาว ท้งน้อาจหมายถึงชุมชนท่อยู่บริเวณ
ั
ี
�
�
ี
คอนสวรรค์ อาเภอคอนสวรรค์ บ้านพันลา อ�าเภอ บ้านแก้ง อาเภอภูเขียวในปัจจุบัน และอาจเป็นท่มา
�
ื
ึ
เกษตรสมบูรณ์ ไม่เพียงแต่ความเช่อท้องถิ่นและความ ของชื่อพระธาตุหนองสามหมื่นซ่งตั้งอยู่ในบริเวณพื้นท ่ ี
�
รุ่งเรืองของอาณาจักรทวารวดีโบราณเท่านั้นท่มีผลต่อ ใกล้เคียง หากเทียบเคียงกับอาณาจักรในลุ่มนาเจ้าพระยา
ี
้
�
ี
ี
ศิลปวัฒนธรรมในพื้นที่นี้ เมื่ออิทธิพลของเขมรโบราณ ในพุทธศตวรรษท่ ๑๙ ยังมีอาณาจักรท่สาคัญคือ
ได้แผ่ขยายเข้ามาถึง ก็พบหลักฐานทางศิลปะและ อาณาจักรล้านนาและอาณาจักรอยุธยา ซึงเปรียบ
่
8 สมุดภาพชัยภูมิ
