Page 11 - :: สมุดภาพอุบลราชธานี ::
P. 11
ื
หมายจะตีเวียงจันทน์ เม่อกองทัพพม่ายกมาถึงกลางทาง ต่อมาเป็นเมืองยศสุนทร เพี้ยนมาเป็นยโสธรภายหลัง) ส่วน
�
ั
�
พระเจ้าสิริบุญสารทราบข่าวจึงแต่งท้าวเพี้ยนาเคร่องบรรณาการ พระวอน้นได้แบ่งเอาไพร่พลส่วนหนึ่ง พร้อมด้วยท้าวคาผง
ื
ี
�
ึ
ไปให้แก่นายทัพพม่า ขอข้นแก่กรุงอังวะต่อไป เหตุท่เวียงจันทน์ ท้าวทิดพรหม ท้าวฝ่ายหน้าบุตรพระตา และท้าวกาบุตรพระวอ
่
์
�
ึ
ี
ั
เคยติดต่อกับพม่ามาก่อนสมัยเวียงจันทน์ทาศึกกับหลวงพระบาง พากันเดินทางไปถงนครจ�าปาศักดิ แจ้งให้ทราบว่าได้แตกหนทพ
ี
ั
ี
ทางฝ่ายพระเจ้าสิริบุญสารย่อมเป็นท่สนิทสนมกว่าข้างฝ่าย เวียงจันทน์มาพึ่งพ�านักอยู่ในเขตแขวงน้ท้งสามชุมนุม สมัยนั้น
พระวอพระตาอยู่ก่อนแล้ว เม่อรู้ว่าพระวอพระตาแข็งเมือง พระเจ้าไชยกุมาร (เจ้าองค์หลวง) บุตรเจ้าสร้อยศรีสมุทร
ื
ต่อเวียงจันทน์ แม่ทัพพม่าจึงตัดสินใจเข้ากับฝ่ายเวียงจันทน์ พุทธางกูร (เจ้าหน่อกษัตริย์) เป็นผู้ครองนครจ�าปาศักดิ ์
ั
ฝ่ายพระวอพระตาได้ทราบข่าวกองทพพม่าไม่ซือ เมื่อแรกเจ้านครจาปาศักดิ์จะไม่ยอมให้อยู่ด้วย เพราะเกรง
�
่
ไปเข้าทางเวียงจันทน์ก็เสียใจ เห็นว่าจะเป็นศึกใหญ่สู้ไม่ได้ กองทัพเวียงจันทน์จะตามมาเป็นศึกใหญ่ เป็นการชักเงือก
จึงให้หลวงราชโภชนัย ท้าวนาม ท้าวเชียงกวาดต้อนครอบครัว ข้นเฮือ ชักเสือเข้าบ้าน แต่เสียอ้อนวอนไม่ได้จึงรับส่งให้ไป
ั
ึ
เมืองภูเขียว ภูเวียง และเมืองผ้าขาวพันนาสมทบกับครอบครัว ตั้งอยู่ดอนฆ้อนกอง หรือเวียงดอนกอง อยู่ริมห้วยกุดลิง
เมืองนครเข่อนขนธ์กาบแก้วบัวบาน ล่วงหน้าไปก่อน ใกล้เส้นทางสายช่องเม็ก - ปากเซปัจจุบัน
ั
ื
ั
ื
แล้วให้ตบแต่งค่ายคูประตูหอรบ ปักขวากหนามท�าให้มั่นคง เม่อพระวอไปต้งอยู่ดอนฆ้อนกองแล้ว ได้สร้างค่ายค ู
ิ
ื
�
ั
ื
ึ
แข็งแรงย่งข้น ทาทางหนีทีไล่ให้พร้อม เม่อกองทัพพม่า ลงเข่อนปักขวากหนามไว้เป็นช้น ๆ อย่างมั่นคงแข็งแรง
ี
ั
ี
และเวียงจันทน์ยกมาถึงก็ได้รบกันหลายคร้งไม่ถึงแพ้ชนะ เป็นท่ไว้ใจในการป้องกันข้าศึกได้ ค่ายน้เรียกกันต่อมาว่า
ี
ู
�
ึ
่
ึ
ั
ู
ี
วนหนงพระตาได้ยกกาลงออกส้รบเองได้เสยทข้าศกถกปืน ค่ายบ้านดู่บ้านแก ต่อมาพระเจ้าสิริบุญสารแห่งเวียงจันทน์
ั
บาดเจ็บสาหัส ได้ยกทัพตามมาตี เจ้านครจ�าปาศักด์ให้พญาพลเชียงสาคุมทัพ
ิ
ทหารใกล้ชิดได้ช่วยเหลือพาเข้าประตูเมืองได้ ไพร่พล ไปต้านทานไว้ แล้วมีหนังสือไปถึงพระเจ้ากรุงเวียงจันทน์
ก็แตกกลับเข้าเมือง พระวอให้ปิดประตูเมืองเสียทัน แล้วให้ ขอเว้นโทษพระวอไว้ กองทัพเวียงจันทน์จึงยกกลับคืน
รักษาหน้าที่เชิงเทินไว้กวดขัน ใน พ.ศ. ๒๓๑๔ พระวอเกิดขัดใจกับเจ้านครจ�าปาศักด ์ ิ
ุ
พระตาทนพิษบาดแผลไม่ไหวก็ส้นใจตาย เม่อพระตา สาเหตจากพระเจ้าไชยกุมารคดสร้างเมืองใหม่ห่างจากเมือง
ื
ิ
ิ
ถึงแก่อนิจกรรม พรรคพวกญาติมิตรมีความเศร้าโศกเสียใจ เก่าไปทางทิศใต้ ๒๐๐ เส้น พระวอรับอาสาสร้างก�าแพงเมือง
เป็นอย่างมาก ปรึกษาเห็นพ้องกันว่าจะอยู่สู้ข้าศึกต่อไปอีก ถวาย ส่วนพระมโนสาราชและพระศรีอรรคฮาตเมืองโขง
ไม่ได้ พระวอพร้อมด้วยไพร่พลก็อพยพหนีไป รับจะเป็นผู้สร้างหอค�าถวาย เมื่อสร้างเสร็จใน พ.ศ. ๒๓๑๕
ั
การศึกคร้งนี้ พระเจ้าสิริบุญสารส่งให้เจ้าอุปราช ครั้นอยู่มาวันหนึ่ง พระเจ้าไชยกุมารออกว่าราชการใน
ั
่
ี
ื
ั
เวยงจันทน์เป็นแม่ทพร่วมมาด้วย เมอทพพระวอแตกหน หอราชสิงหาร พร้อมด้วยแสนท้าวพระยาประชุมกันอยู่
ั
ี
เจ้าอุปราชได้ยกทัพติดตามมา ได้รบกันระหว่างทางในระยะ เป็นจ�านวนมาก พระวอจึงกราบทูลถามพระเจ้าไชยกุมารว่า
ประชิดตัว ได้ชนช้างกับพระวออย่างสามารถ พระวอชนะ “การท่พระวอได้สร้างก�าแพงถวายกับผู้ท่สร้างหอคาถวายน้น
ี
�
ี
ั
กองทัพเจ้าอุปราชแตกกลับคืน พระวอไม่กล้ากลับไปตีเอา สิ่งใดประเสริฐกว่ากัน?” พระเจ้าไชยกุมารได้ตรัสว่า “ก�าแพง
ึ
ั
ี
หนองบัวลุ่มภูคืนอีก เพราะเกรงทัพพม่าท่รักษาการณ์อยู่ น้นก็ดีด้วยเป็นท่ก�าบังส�าหรับป้องกันศัตรูซ่งจะมาท�าร้าย
ี
ิ
ึ
จึงได้พาไพร่พลเดนทางหนี พระวอเห็นว่าได้มาไกลจากข้าศก แต่หอค�านั้นจะดีกว่าสักหน่อย ด้วยเป็นที่ได้อาศัยน่ง
ั
ั
ี
ิ
�
มากแล้ว จึงให้หยุดพักอยู่ท่บ่อพันขัน (อาเภอสุวรรณภูม) นอน มีความสุขส�าราญมาก” เมื่อพระวอได้ฟังดังน้นก็เกิด
ื
บางต�านานว่าเม่อพระวอหนีจากหนองบัวลุ่มภูตรงไปยัง ความอัปยศและโทมนัสย่งนัก คิดเอาใจออกหาก พาครอบครัว
ิ
้
ิ
ี
ึ
์
ิ
้
ิ
์
่
ิ
ื
้
้
ั
่
บานสงหโคก บานสงหทา (เมองยโสธร) ซ่งดนแดนทงสองแหงนี ไพร่พลอพยพไปตั้งถ่นฐานท่ดอนมดแดง พร้อมทั้งแบ่ง
เดิมอยู่ในเขตของนครจ�าปาศักดิ์ เมื่อยังเป็นเอกราชอยู่ เครองราชบรรณาการไปยงเมองนครราชสมา เพือขอเป็น
ื
่
ั
ื
ี
่
เจ้าพระวอได้ปรึกษากับพรรคพวกญาติพี่น้อง ขอบขัณฑสีมาของราชอาณาจักรสยามข้นต่อกรุงธนบุรีสืบไป
ึ
ิ
ุ
ื
ี
ได้แยกย้ายกันออกไปทามาหากิน แบ่งไพร่พลให้หลวงราช เมอพระเจ้าสรบญสารทรงทราบว่าพระวอมเรอง
่
�
ื
่
ิ
โภชนัยไปอยู่บ้านศรีลาดวนหรือบ้านควนใหญ่ชุมนุมหน่ง บาดหมางกับพระเจ้าไชยกุมาร แล้วอพยพครอบครัวไพร่พล
�
ึ
ึ
(เมืองขุขันธ์) ให้ท้าวนามและไพร่พลส่วนหน่งไปอยู่บ้านท่ง มาต้งอยู่ที่ดอนมดแดง จึงแต่งให้พระยาสุโพคุมกองทัพมาต ี
ั
ู
(อ�าเภอสุวรรณภูมิ) ให้ท้าวมุมไปอยู่บ้านสิงห์โคก บ้านสิงห์ท่ากับ พระวออีกครั้งหน่ง พระวอเหนทีจะส้ไม่ได้จึงพาครอบครัว
็
ึ
์
์
้
้
่
ทาวคาส ทาวคาใสทมาอยกอนแลว (บานสงหโคก บานสงหทา ไพร่พลอพยพกลับไปอยู่ที่เวียงดอนกองเช่นเดิม พร้อมกับ
ิ
ู
�
้
่
่
ี
่
ู
ิ
�
้
้
สมุดภาพอุบลราชธานี 9
