Page 11 - :: สมุดภาพ สระบุรี ::
P. 11
ภาพสลักนูนต�่าพระโพธิสัตว์ปางประทับห้อยพระบาท ห้อมล้อมด้วยเหล่าเทวดาและเทพเจ้าฮินดูกระท�าลักษณะถวายความเคารพ
แด่องค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ศิลปะสมัยทวารวดี ภายในถ�้าพระโพธิสัตว์ ต�าบลทับกวาง อ�าเภอแก่งคอย จังหวัดสระบุรี
ลักษณะของเมืองโบราณในช่วงเวลานี้มีลักษณะสัณฐานกลมมน มีคูน�้าคันดินล้อมรอบ และอยู่ใกล้กับล�าน�้าธรรมชาติซึ่งใช้เป็น
เส้นทางสัญจรติดต่อกับบ้านเมืองอื่นที่อยู่ห่างไกลออกไป ช่วงเวลาเดียวกันยังปรากฏหลักฐานถึงการเข้ามาของพุทธศาสนาอยู่ในบริเวณ
เขาสูงใกล้กับพื้นที่ราบ เช่นการพบข้อความอักษรปัลลวะอยู่หน้าถ�้านารายณ์ อ�าเภอพระพุทธบาท มีความหมายสื่อถึงการเป็น
ศาสนสถานส�าคัญในอดีต และการพบภาพจ�าหลักนูนต�่าพระพุทธเจ้าแสดงธรรมเทศนาอยู่ในถ�้าพระโพธิสัตว์ อ�าเภอแก่งคอย ซึ่งทั้ง
๒ แห่งดังกล่าวสะท้อนการเป็นที่สงัด เหมาะต่อการเป็นสถานที่ปฏิบัติธรรม
นอกจากนี้บนยอดเขาลมหรือเขาปัถวี ยังพบรอยพระพุทธบาทเบื้องขวามีธรรมจักร ก�าหนดอายุได้ราวสมัยทวารวดีถึงสมัย
ขอมหรือเขมรโบราณ ซึ่งเป็นช่วงเวลาต่อเนื่องกัน สะท้อนถึงการสืบเนื่องของการใช้พื้นที่ในยุคต้นประวัติศาสตร์เป็นต้นมา เช่นเดียว
กับภายในตัวเมืองโบราณขีดขิน ที่มีการพบทวารบาลศิลาซึ่งมีรูปแบบศิลปะขอม โดยปัจจุบันถูกย้ายไปเก็บไว้ยังศาลาด้านทิศตะวัน
ออกของมณฑปพระพุทธบาท อ�าเภอพระพุทธบาท
อีริก ไซเดนฟาเดน (Erik Seidenfaden) นักส�ารวจชาวเดนมาร์ก นับเป็นคนแรกๆ ที่ได้เดินทางมาส�ารวจยังเมืองโบราณขีดขิน
และบันทึกเอาไว้ว่าภายในเมืองเคยมีร่องรอยของปราสาทก่ออิฐยุคขอมปรากฏอยู่ ซึ่งร่องรอยในวัฒนธรรมขอมบนลุ่มน�้าป่าสัก
เขตจังหวัดสระบุรี สามารถพบได้ทั่วไป ส่วนหนึ่งอาจเป็นเพราะการอยู่บนเส้นทางการกระจายตัวทางวัฒนธรรมจากเมืองพระนครสู่
เมืองลพบุรี อันเป็นบ้านเมืองขนาดใหญ่ซึ่งพบหลักฐานทางโบราณวัตถุสถานในวัฒนธรรมขอมอย่างเด่นชัด สอดคล้องกับการที่ สมเด็จฯ
กรมพระยาด�ารงราชานุภาพ ได้กล่าวเอาไว้ในพระนิพนธ์เรื่อง เที่ยวตามทางรถไฟ ในส่วนที่เป็นต�านานเมืองสระบุรี ว่า “...ท้องที่
อันเป็นเขตจังหวัดสระบุรีนี้ แต่โบราณเมื่อขอมยังเป็นใหญ่ในประเทศนี้อยู่ในทางหลวงสายหนึ่งซึ่งขอมไปมาติดต่อกับราชธานีที่
นครหลวง(นครธม) ยังมีเทวสถานซึ่งพวกขอมสร้างเป็นปรางค์หินไว้ตามที่ตั้งเมือง ปรากฏอยู่เป็นระยะมา...”
สมุดภาพสระบุรี 9
