Page 7 - •-- สมุดภาพเพชรบูรณ์ --•
P. 7
คำานำา
ิ
ี
ึ
จากสายตาและการรับรู้ของคนภายนอก เม่อได้ยินช่อจังหวัดเพชรบูรณ์ ส่งท่ปรากฏข้นมา
ื
ื
้
่
์
ำ
ำ
้
้
ในหัวแวบแรกน่าจะไดแก มะขามหวานเพชรบูรณ - กำานันจุล - อุมพระดานา - ศรีเทพเมืองโบราณ
ุ
ิ
ำ
่
- ไกย่างวิเชียรบรี - ภูทับเบิก - สมรภูมเขาค้อ - นาหนาว - เขาทรายกับเขาค้อฝาแฝดยอดนักมวย -
้
นครบาลเพชรบูรณ์ สมัยจอมพล ป. พิบูลสงคราม ยุค ๒๔๘๐ และความไข้เมืองเพชรบูรณ์
ข้อหลังสุดเป็นข้อสำาคัญมาก เพราะลือกันมานานว่าเพชรบูรณ์เป็นดินแดนแห่งไข้ป่า หรือ
มาลาเรีย (Malaria) ยิ่งกว่าดงพญาเย็นทางสระบุรี นครราชสีมา ทำาให้ข้าราชการและผู้คนทั่วไป
ครั่นคร้ามหวาดกลัวไม่อยากไปอยู่ที่นั่น
ในบันทึกความทรงจำาของพระยากระสาปนกิจโกศล (โหมด อมาตยกุล) ท่เขียนเมื่อ
ี
ราวสมัยรัชกาลที่ ๕ ตระกูลอมาตยกุลนำามาพิมพ์เมื่อ พ.ศ. ๒๕๒๐ และ ๒๕๒๙ พระยากระสาปน์ฯ
กล่าวตอนหนึ่งว่าในแผ่นดินพระเจ้าตาก มีความนอกพงศาวดารเล่าต่อกันมาหลายปากว่า
“เจ้าตากคิดจะฆ่าพระพุทธยอดฟ้ามาก่อนแต่ยังไมคลั่ง” โดยออกอุบายให้พระบาทสมเด็จ
่
พระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก รัชกาลที่ ๑ เมื่อครั้งยังเป็นแม่ทัพใหญ่ “ไปขัดตาทัพที่เพชรบูรณ์หน้าฝน
ี
เวลานั้นความไข้ชุมนัก” ท้งๆ ท่การทัพน้นไม่สำาคัญ รัชกาลที่ ๑ ทรงรู้พระองค์ว่าถูกแกล้งให้ไปตาย
ั
ั
ด้วยความไข้ เมื่อไปถึงเพชรบูรณ์ก็ทรงสั่งให้ลูกทัพนายกองปลูกทับกระท่อมสูงตั้งแต่ ๔ ศอกขึ้น
ั
ไป ใครปลูกตำากว่าน้นหรือนอนกับดินจะฆ่าเสีย ลูกทัพนายกองก็ปฏิบัติตาม และไม่มีใครเจ็บไข้
่
กลับมาเลย “ปัญญาเกิดขึ้นดังนี้ก็ไม่รู้เคมมิสตรีอย่างไร ก็เพราะบุญของท่านจะเป็นเจ้าแผ่นดิน”
ภาพพจน์เรื่องไข้ป่านี้ยังมีต่อเนื่องมาจนถึงสมัยรัชกาลที่ ๕ มันสูงมากเสียจนคนนอกรู้สึก
ั
หวาดกลัว ไม่มีใครอยากไปอยู่ท่น่น กระท่งสมเด็จฯ กรมพระยาดำารงราชานุภาพ เสนาบดีกระทรวง
ั
ี
ู
ื
ี
้
ึ
็
มหาดไทย เสดจขนไปตรวจราชการและเย่ยมเมองเพชรบรณ์ด้วยพระองค์เอง ใน พ.ศ. ๒๔๔๗
และเสด็จกลับมาอย่างปลอดภัย ความกลัวจึงค่อยๆ ลดลง
สมเด็จฯ กรมพระยาดำารงราชานุภาพ ทรงเขียนเร่องความไข้เมืองเพชรบูรณ์ในหนังสือ
ื
นิทานโบราณคดี เร่องท่ ๑๐ ไว้อย่างน่าอ่านมาก หากใครได้อ่านแล้วจะเพลิดเพลินจนวางไม่ลง
ี
ื
ขอยกตัวอย่างเช่นทรงพูดถึงการเลือกผู้ที่จะไปดำารงตำาแหน่งเจ้าเมืองเมื่อ พ.ศ. ๒๔๔๐ ว่าหาคน
ยากมาก กระท่งได้พระสงครามภักดี (เฟื่อง ต้นสกุล เฟื่องเพชร) ซ่งเคยไปรับราชการถึงเมือง
ึ
ั
หลวงพระบางมารับตำาแหน่ง จากผู้ว่าราชการจนได้เป็นสมุหเทศาภิบาลมณฑลเพชรบูรณ์ จึงทำาให้
เพชรบูรณ์มีความเจริญขึ้น
ทรงกล่าวว่าการไปเพชรบูรณ์สมัยก่อนไปได้ ๓ ทางคือ ๑. ไปทางแม่นำาป่าสัก ใช้เวลาราว
้
ี
ึ
๓๐ วัน ๒. เดินบกจากสระบุรี ใช้เวลาราว ๑๐ วัน ๓. ใช้เรือกลไฟจากกรุงเทพฯ ไปข้นท่บางมูลนาก
พิจิตร แล้วเดินบกอีก ๔ วัน
ื
เม่อจะเสด็จไปเพชรบูรณ์น้นมีคนเป็นห่วงกันมาก มาส่งกันราวไปทัพ เม่อไปถึงพิจิตร
ื
ั
ี
คนท่ถูกเกณฑ์จ้างช่วยหาบของไปเพชรบูรณ์ก็ไม่อยากไปด้วย เม่อไปถึงเพชรบูรณ์แล้วทรง
ื
้
วิเคราะห์สาเหตุความไขว่ามาจากเมืองถูกภูเขากระหนาบ ไอหินกับไอฝนในฤดูฝน ตลอดจนใบไม ้
ที่เน่าเปื่อยบนเขาได้พาเอาพิษไข้ลงมาด้วย ทำาให้คนเป็นไข้ได้
สมุดภาพเพชรบูรณ์ 5
